آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
تاریخ انتشار: ۲۹ آذر ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۹۳۸۰۵۱
از دیرباز سفره خوراکیهای شب یلدا بخش جذاب و جدایی ناپذیر آداب و رسوم شب چله بوده است. ناطقان: مستندات تاریخی نشان میدهد که جشن یلدا یا همان شب چله بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال است که وارد تقویم فرهنگی ما ایرانیها شده است. حالا هم در آخرین روز پاییز، هر یک از ما براساس آداب و رسوم منطقه مان این جشن را برپا میکنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در گذشته روشن کردن آتش و نشستن دور آن، نماد شب یلدا و جز جدایی ناپذیر آداب و رسوم این جشن بود. قدیمیها باور داشتند که این آتش نشانهای از خورشید است و اهریمن و تاریکی را از بین میبرد.
اما با گذشت سال ها، ابزارهای دیگری همچون کرسی و بخاری، گرمابخش خانهها شدند و حالا به شکل نمادین از آنها استفاده میشود. هر چند برخی از مردم مناطق مرکزی همچنان آتش برپا میکنند و آداب و رسوم قدیمی را زنده نگه میدارند.
علاوه بر این، حافظ خوانی و شاهنامه خوانی نیز جزئی از آداب و رسوم شب چله است. رسم است که در این شب بزرگ فامیل برای هریک از اعضای خانواده تفألی به دیوان حضرت حافظ میزند و میگوید: «ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی». سپس مخاطب فال نیت میکند و دیوان باز میشود تا جواب تفأل اش مشخص شود.
البته پیشتر شاهنامه خوانی به شیوه نقالی مرسوم بود، اما آهسته آهسته این رسم در حالی فراموشی است؛ بنابراین اگر هنوز این شانس را دارید که شخصی در فامیل شاهنامه خوانی را با شیوه نقالی برای تان اجرا میکند، بدانید خیلیها از این رسم زیبا محروم هستند.
همه جزئیات آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
آداب سفره شب یلدا؛ از انار و هنداونه تا سبزی پلو با ماهی
از دیرباز سفره خوراکیهای شب یلدا بخش جذاب و جدایی ناپذیر آداب و رسوم شب چله بوده است. سفرهای که شامل میوههای خاص، میوههای پاییزی، آجیل، تنقلات و میوه خشک میشود. البته قدیمیترها شمعدان و عطردان هم بر سر سفره شب یلدا میآوردند تا تمام اجزا کامل شود.
از میان میوهها انار و هنداونه برای سفره شب چله معنا و مفهوم دارند. براساس باورها، میوه انار نماد باروری و برکت است و رنگ قرمزش هم نمادی از شادی و خورشید است.
هنداونه هم که شکل هندسی اش بی شباهت به خورشید نیست و تابستانی بودن اش یادآور گرمای فصل دوم سال و حرارات آن است. از همین رو هنداونه نیز بر سر سفره شب یلدا حضوری مستمر داشته است.
البته میوههای دیگری همچون پرتقال، سیب، خرمالو و گلابی نیز بر طبق رسوم منطقهای در سفره شب چله حضور دارند. در برخی مناطق دیگر هم کدو و لبو به سفره افزوده میشود.
ناگفته نماند که شام مخصوص این شب در بیشتر مناطق ایران سبزی پلو با ماهی است، اما در برخی مناطق پخت انواعی از غذاهای محلی برای پخت در شب یلدا مرسوم است.
همه جزئیات آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
شب یلدا و چله عروس
عمر طبق کشی داماد در شب یلدا برای عروس شاید به قدمت این جشن برسد. در این شب عروسهای که البته هنوز به خانه داماد نرفته اند، منتظر میمانند تا خانواده داماد با هدایای مرسوم از راه برسند.
البته نوع هدایا منطقه به منطقه فرق دارد. اما به شکل معمول کله قند تزیین شده، نقل و شیرینی، آجیل، لباس زمستانه یا پارچه، دسته گل، طلا، هندوانه و انار در سبدهای تزیین شده چله عروس چیده میشود.
آداب و رسوم شب یلدا و شب چله در مناطق مختلف ایران
بررسیها نشان میدهد که آداب و رسوم شب یلدا در بیشتر مناطق ایران، اشتراکات بسیار زیادی دارد. اما هر منطقه رسم خاص و آدب قابل توجه خود را دارد.
آداب و رسوم شب یلدا در خوزستان
رسم شب چله در خوزستان تفاوتهایی با دیگر مناطق کشور دارد. اما بخش عمده آن مربوط به سفره شب یلدا است. معمولا خوزستانیها علاوه بر انار و هندوانه از خرما و ارده برای تزیین سفره استفاده میکنند.
علاوه بر آن قلیه ماهی شام مخصوص خوزستانیها برای شب یلدا است.
در این منطقه افسانهای هم وجود دارد که براساس آن فردی به نام قارون که هیزم شکن است، صبح بعد از شب یلدا برای خانوادههای نیازمند هیزم هدیه میآورد. این چوبها به طلا بدل میشود و خانواده فقیر را ثروتمند و بی نیاز میسازند. معمولا این افسانه در شب یلدا توسط بزرگان فامیل در خوزستان برای کوچکترها بیان میشود.
آداب و رسوم شب یلدا در اردبیل و آذربایجان
شب یلدا در آذربایجان و اردبیل به چیله گئجه سی شهرت دارد، که نمادی از مهربانی، صمیمیت و دورهمی و صله رحم است. این نامگذاری البته علت دارد. چراکه معمولا در این مناطق زمستان را به سه چله تقسیم میکنند چله اول که چله بزرگ (بویوک چیله) نامیده میشود، ۴۰ روز است. چله دوم که چله کوچک (کیچیک چیله) خوانده میشود، ۲۰ روز است. ۳۰ روز باقیمانده هم بایرام آیی خوانده میشود.
البته خوراکیهای سفره شب چله در این منطقه از دیرباز متفاوت بوده است. براساس گفته ها، کشمش، نخودچی، گندم، جو، عدس و برنج برشته یا بوداده، مغز گردو، بادام، تخمه کدو، قیسی، سنجد و کدو، چغندر و... پای ثابت سفره شب چله بوده است. اما حالا این آجیل و تنقلات با آجیلهای شور، خام و شیرین، قارشیق، میوه خشک، ژله، شیرینی و شکلات و میوه جایگزین شده است.
هر چند در قدیم خوردن قاووت و قورقا مرسوم بوده است. قاووت با آسیاب کردن گندم برشته و مخلوط کردن آن با بزرک (آرد نخودچی) و شکر تهیه میشود.
همچنین در این شب مردم در اربیل اشعار محلی بایاتی میخوانند و گل یا پوچ بازی میکنند.
همه جزئیات آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
آداب و رسوم شب یلدا در تهران
آداب رسوم شب چله در تهران تفاوتهای چندانی با دیگر مناطق کشور ندارد. در این استان نیز میوههای سفره شب یلدا، انار، هنداونه، پرتقال، سیب و... است. اما تفاوتهایی در گذشته وجود داشته که حالا بخش اعظم آن از میان رفته است.
یکی از این رسوم جالب، فال گرفتن برای جوانهای دم بخت با گردو بوده است. به این صورت که بزرگان فامیل با شکستن گردو و از روی پوکی و یا پر بودن آن، بخت پسران و دختران جوان را میسنجدیدند.
علاوه بر آن چیدن خوراکیهایی همچون توت، کشمش و خرما مرسوم بوده است. علاوه بر آن آش شله قلمکار، دمپختک یا دمپخت باقالی هم از دیرباز پخت میشده است. البته در برخی از نقاط روستایی تهران هنوز این آداب و رسوم وجود دارد.
البته بازخوانی قصههای شفاهی از زبان بزرگترها هم در تهران رایج است. در این شب معمولا قصه خیر و شر، سنگ صبور، ماهپیشونی و... برای اهالی خانه و فامیل روایت میشود.
آداب و رسوم شب یلدا در مازندان
در مازندان شب یلدا و شب چله به «چله شو» مشهور است. کارها معمولا با خانه تکانی و دانه کردن انارها شروع میشود و به آغاز جشن چله شو ختم میشود. پخت شام یکی از رسوم ثابت این جشن است و معمولا خانم خانه با پخت غذاهای محلی همچون سبزی پلو با ماهی، یا اردک یا مرغ هنرش را در این شب نشان میدهد. علاوه بر آن پخت فسنجان با مرغ یا اردک و کوکوسبزی نیز در مازندران مرسوم است. البته در برخی مناطق نیز شیرینی محلی پشت زیک پخت میشود. در کلاردشت هم تودلی آماده میشود که نام دیگر ماهی سفید شکم پر در این منطقه است.
همه جزئیات آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
همچنین با چیدن خوراکیهایی همچون انار، ماست، میوه، آجیل، گندم برشته یا برنج برشته، حلوا گردویی، تخمه بو داده هندوانه و کدو، کدو حلوایی پخته و مزهدار شده با دارچین و عسل و آجیل و میوه خشک که به مجموع آنها «شب چره» گفته میشود، سفره شب یلدا رنگین میشود.
البته سفره چله شو مازندران با میوه محلی «کنس» تکمیل میشود. میوهای که در استانهای شمال کشور رشد میکند و پای ثابت جشنهای باستانی این منطقه است.
ناگفته نماند که دیگر آداب رسوم شب یلدا همچون حافظ خوانی، جمع شدن دور کرسی، چیدن میوههایی همچون انار و هنداونه بر سر سفره نیز در مازندران و دیگر استانها پای ثابت شب چله است.
آداب و رسوم شب یلدا در شیراز
در سفره شب یلدای شیراز و فارس علاوه بر میوههای نمادین و پاییزی، خوراکیهایی همچون خرما، رنگینک، انجیر و ارده شیره جای دارند. در این شب شیرازیها و مردم استان فارس غذاهایی همچون کلم پلو و هویج پلو پخت میکنند.
همه جزئیات آداب و رسوم شب یلدای ایرانی
آجیل این سفره هم ترکیبی از قصبک، نخود چی، کشمش، توت خشک، مویز، انجیر، مغز بادام، مغز گردو، شکر پنیر، خرک، برنجک و برگ هلو است.
علاوه بر این به خاطر حضور حضرت حافظ در شیراز مشخص است که دیوان ایشان جز جدایی ناپذیر آداب و رسوم مردم این منطقه باشد.
البته در برخی مناطق شیراز و فارس فال کلوک رایج است. کلوک یک کوزه بزرگ با دهانه گشاد است که هر کسی نشانه خاصی را در کوزه میاندازد. سپس یک دختر بچه میآید و نشانهای را از داخل کوزه خارج میکند و فردی به صورت فال، ترانههای محلی را میخواند. منبع: باشگاه خبرنگاران برچسب ها: آداب و رسوم ، شب یلدا ، ایرانی
منبع: ناطقان
کلیدواژه: آداب و رسوم شب یلدا ایرانی آداب و رسوم شب یلدا شاهنامه خوانی برخی مناطق سفره شب یلدا سفره شب چله رسوم شب چله علاوه بر آن هایی همچون شب چله شب یلدا میوه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت nateghan.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ناطقان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۳۸۰۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ایزادخواه، نماینده مجلس : جراحی در سفره مردم هنر نیست / نباید هر جا که کم آوردیم دست به سفره مردم ببریم و یا نرخ ارز را آزاد کنیم
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه جراحی اقتصادی باید در ساختارهای غلط و پوسیده کشور انجام شود، گفت: «انتظار ما از دولت و مجلس انقلابی این است که دست به تغییرات ساختاری در اقتصاد بزنند در غیر اینصورت ادامه وضع موجود بی تدبیری و بی خردی است و نباید هر جا که کم آوردیم دست به سفره مردم ببریم و یا نرخ ارز را آزاد کنیم.»
به گزارش شفقنا؛ روح الله ایزادخواه در خصوص وضعیت ارائه تسهیلات به مردم، اظهار کرد: یکی از انتقادات به این دولت مدل ارائه تسهیلات بانکی است؛ متاسفانه عملکرد مناسبی در حوزه تسهیلات ازدواج و اشتغال دیده نمیشود و بانک ها به اسم کنترل نقدینگی، تسهیلات تکلیفی را در عمل محدود کردند که منجر به رکود شد یعنی سرمایه در گردش و تسهیلات تولید، به مشکل برخورد و به مساله اول صنعت ما تبدیل شده است.
به اسم کنترل «تورم» تسهیلات بانکی را محدود کردند
وی در ادامه افزود: سال گذشته به اسم کنترل تورم، تسهیلات بانکی را محدود کردند که باعث ایجاد رکود تورمی شد. این سیاست غلط است و بارها هم گفتیم یک طرفه نمی توان به مسایل اقتصادی نگاه کرد و بدون توجه به تولید اگر بخواهیم تورم را مهار کنیم، منجر به رکود می شود.
برخورد این دولت با بانک ها برخورد جدی و سازنده ای نبوده است
آقای ایزدخواه با انتقاد از اینکه بخش زیاد از منابع مالی بانکها خرج بنگاهداری بانک ها می شود، ادامه داد: بخشهای دیگری از این منابع را هم به عنوان وام به پرسنل خود می دهند و حتی بعضا این تسهیلات به دانه درشت ها داده می شود؛ بنابراین در شرایطی که منابع بانکی بیشتر شده است سوال ما از بانک ها این است این منابع در کجا خرج می شود!. ما ایراد اساسی به نظام بانکی داریم که از گذشته بوده و در این دولت تشدید شده است؛ برخورد این دولت هم با بانک ها مطلقا برخورد جدی و سازنده ای نبوده است؛ اقای خاندوزی بارها در جلسات نظارتی ما به صراحت گفتند که «زور من به بانک ها نمی رسد». اقای رئیسی علی رغم شعار ی که در ایام تبلیغات ریاست جمهوری گفتند که «بانک ها را به خط خواهم کرد» اما در عمل نشانه ای از این مساله نمی بینیم.
وی افزود: عده ای از نمایندگان مجلس هم دائما با شعار کنترل نقدینگی، فضا را تشدید می کنند که قطعا به ضرر تولید و به نفع سوداگری و بنگاهداری بانک ها است. مجلس جدید به دلیل اینکه مجلس یکدستی به لحاظ سیاسی نیست و نیروهای مستقل بیشتری دارد، امیدواریم بتواند با جدیت و الگوی منطقی درست بانک ها را وارد کار کند.
نباید هر جا که کم آوردیم دست به سفره مردم ببریم
وی در خصوص عدم اخذ تضامین از مردم برای ارائه وام های خرد، گفت: بانک ها اصلا عمل نمی کنند و این حرفی که وزیر اقتصاد گفتند توسط بانک ها رعایت نشد و مراجعینی که برای دریافت وام های معیشتی خرد به مردم معرفی میکنیم، یا توسط بانک ها رد می شود و یا چند ضامن از مردم می خواهند. لذا ما نیاز به جراحی واقعی داریم چراکه جراحی در سفره مردم هنر نیست بلکه در ساختارهای غلط و پوسیده کشور باید انجام شود. جراحی در ساختار الیگارشی بانکی باید انجام شود و انتظار ما از دولت و مجلس انقلابی این است که دست به تغییرات ساختاری در اقتصاد بزنند در غیر اینصورت ادامه وضع موجود بی تدبیری و بی خردی است و نباید هر جا که کم آوردیم دست به سفره مردم ببریم و یا نرخ ارز را آزاد کنیم!.